Prawo karne i wykroczeniowe

Prawo karne – podstawowe informacje

Spośród licznych gałęzi prawa, które budzą szczególne zainteresowanie obywateli, mediów i opinii publicznej, w Polsce, najsłynniejszym i w największym stopniu działającym na naszą wyobraźnię, jest niewątpliwie prawo karne, którego podstawy warto jest znać każdemu obywatelowi.

Czym jest prawo karne?

Prawo karne w znaczeniu najszerszym to po prostu zbiór wszelkich przepisów, które odnoszą się do czynów zabronionych i karanych w danym społeczeństwie. Przepisy prawa karnego nie ograniczają się jedynie do katalogu czynów zabronionych i szeregu kar (tę grupę nazywamy prawem materialnym), ale również w sposób szczegółowy określają przebieg procesu karnego (jest to prawo karne procesowe) oraz praktyki wykonywania kar (nazywane prawem wykonawczym). Szczególne znaczenie przepisów prawa karnego związane jest z rolą, jaką pełni w społeczeństwie, pozwalając zachować stabilność społeczną i bezpieczeństwo, z zasady zniechęcając obywateli do niektórych zachowań.

Zapraszamy do zapoznania się z naszą ofertą usług na stronie: https://www.olsztyn-adwokat.pl/category/zakres-uslug

Najważniejsze z instytucji prawa karnego

Charakterystycznymi i podstawowymi dla prawa karnego instytucjami są wina, przestępstwo bądź wykroczenie oraz kara. Wina to zarzucalność popełnionego czynu, definiowana często jako stosunek wewnętrzny, psychiczny sprawcy do popełnionego czynu. Ustalenie winy sprawcy jest niezbędne do przypisania mu odpowiedzialności karnej i wymierzenia kary za dane przestępstwo lub wykroczenie. Przestępstwo lub wykroczenie to z kolei przewidziany w stosownych przepisach czyn zabroniony pod groźbą odpowiedzialności karnej, tj. kary.

Z kolei kara to dolegliwość dla sprawców przestępstwa przewidziana w przepisach prawa karnego orzekana przez właściwy sąd rozpoznający sprawy karne.  W przypadku przestępstw, może być przybrać formę grzywny, ograniczenia lub pozbawienia wolności. W przypadku wykroczeń może mieć postać nagany, grzywny, ograniczenia wolności lub aresztu.

Zasady prawa karnego

Prawo karne oparte jest na szeregu zasad, które stanowią swego rodzaju odzwierciedlenie paremii łacińskich, które z kolei nie rzadko swój rodowód czerpią jeszcze z czasów starożytnego Rzymu.

Najważniejsze z idei regulujących prawo karne to:

• Nullum crimen sine lege – nie ma przestępstwa bez ustawy, co oznacza, że odpowiedzialność karną można ponieść wyłącznie za czyn uznany w stosownych przepisach za zabroniony.
• Nullum crimen sine periculo sociali – czyn zabroniony musi być szkodliwy dla społeczeństwa, co oznacza, iż zachowanie sprawcze, stanowiące czyn zabroniony musi być uznane za szkodliwe społecznie w stopniu wyższym niż znikomy, co pozwoli na wymierzenie stosownej kary za ten czyn
• Nullum crimen sine culpa – nie ma przestępstwa bez winy, co z kolei oznacza, że nie można przypisać popełnienia przestępstwa osobie, której nie można przypisać winy za popełnienie danego czyny zabronionego. Osoba, której nie można przypisać winy za popełnienie danego czyny zabronionego nie może zostać pociągnięta do odpowiedzialności karnej
• Nulla poena sine lege – nie ma kary bez ustawy. Oznacza to, iż za przypisany czyn zabroniony sprawca może ponieść wyłącznie karę, którą przewiduje odpowiednia ustawa karna.
• Lex retro non agit – prawo nie działa wstecz. Zasada, która ma swoje zastosowanie w wielu gałęziach prawa. Na gruncie prawa karnego zasada ta odnosi się do tzw. zakazu retroaktywności przepisów prawa. Oznacza to, iż nie można pociągnąć do odpowiedzialności karnej osoby, która dopuściła się pewnego zachowania w czasie, kiedy zachowanie to nie było uznawane przez przepisy ustawy za czyn zabroniony.

Potrzebujesz wsparcia w prawie rodzinnym – zapraszam do kontaktu!

Oskarżony – obwiniony w prawie karnym

Istotna postępowania karnego bądź wykroczeniowego sprowadza się do wykrycia i ukarania sprawcy danego czyny zabronionego. W związku z tym istotną rolę w tym postępowaniu odgrywa osoba sprawcy danego czyny. W postępowaniu karny na etapie postępowania przygotowawczego jest to podejrzany – osoba, której zostały przedstawione zarzuty popełnienia danego czyny. Na etapie procesu sądowego osobą tą jest oskarżony, czyli osoba podejrzana w toku postępowania przygotowawczego, przeciwko której oskarżyciel publiczny skierował do właściwego sądu akt oskarżenia. Z kolei w postępowaniu wykroczeniowym osobą, przeciwko której prowadzi się tego rodzaju postępowanie jest obwiniony.

Poza klasycznymi przypadkami postępowania karnych czy wykroczeniowych związanych z ustalaniem sprawców czynów zabronionych przewidzianych w Kodeksie karnym lub Kodeksie wykroczeń w polskim porządku prawnym występują także szczególne rodzaje postępowań karnych, tj. postępowania karno-skarbowe prowadzone w związku z przestępstwami lub wykroczeniami przewidzianymi w ramach sfery związanej z obowiązkami podatkowymi, czy też postępowania karne w sprawach podlegających rozpoznaniu przez sądy wojskowe.

W polskim porządku prawnym występuje jeszcze jeden, specyficzny rodzaj postępowania, który poniekąd opiera się także na elementach charakterystycznych dla postępowania karnego. Jest to postępowanie przeciwko nieletnim, które ma na celu ustalenie odpowiedzialności osoby nieletniej za popełnienie danego czynu zabronionego bądź stwierdzenie demoralizacji nieletniego i konsekwencji wymierzenie jej stosownej “kary”, jaką jest przewidziany w ustawie o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich.

Instancyjność procesu karnego

Jednym z filarów obiektywnego, uczciwego i stojącego na straży praw oskarżonego procesu karnego jest jego instancyjność. Stronom postępowania karnego przysługuje bowiem prawo do odwołania się od niekorzystnego dla nich rozstrzygnięcia wydanego przez sąd pierwszej instancji (rejonowy lub okręgowy). Wówczas po złożeniu stosownego środka odwoławczego prawidłowość rozstrzygnięcia sądu pierwszej instancji zostanie zweryfikowana przez sąd drugiej instancji (okręgowy lub apelacyjny), co może prowadzić do utrzymania w mocy wydanego rozstrzygnięcia lub w przypadku stwierdzenia jego wadliwości skutkować jego zmianą, albo koniecznością skierowania sprawy do ponownego rozpoznania przez sąd.

Obowiązujące w Polsce przepisy procedury karnej przewidują także instytucje tzw. nadzwyczajnych środków zaskarżenia, z których strony postępowania mogą skorzystać w razie spełnienia określonych w przepisach przesłanek. Tego rodzaju nadzwyczajnymi środkami zaskarżenia są m.in. kasacja, czy wniosek o wznowienie prawomocnie zakończonego postępowania karnego.

Pomoc w sprawach karnych

Złożoność meandrów prawa karnego często budzi zakłopotanie u zwykłych obywateli bez wiedzy prawniczej. Trzeba pamiętać, że sprawy karne nie są proste i generują możliwość popełnienia sporej ilości błędów.

Świadczymy również usługi z zakresu prawa gospodarczego i handlowego.

Dlatego w kwestiach związanych z prawem karnym i wykroczeniowym najlepiej jest zaufać wykwalifikowanym specjalistom z kancelarii prawnej takiej jak zlokalizowana w Olsztynie Kancelaria Adwokacka w Olsztynie Maciej Karpiński Patrycja Karpińska. Merytoryczne doradztwo w szerokim zakresie usług jest gwarantem naszego bezpieczeństwa prawnego, emocjonalnego i finansowego. Korzystanie z pomocy prawnej ekspertów nie jest powodem do wstydu, a normą i zachowaniem, za które w przyszłości najprawdopodobniej będziemy sobie dziękować.